Her gün evimizde farklı yollarla oluşan atıkları ayrıştırıp ilgili çöp kutularına atmak üzere paketliyoruz. Bu atıkların bazıları evsel atıklardan oluşurken kimileri de geri dönüştürülebilir atıklar oluyor. Evinizdeki bu atıklardan, çevreye en az zarar verecek şekilde kurtulmaya çalışırken komşunuzun çöpünü de evinize almak ister miydiniz?

Yaşadığınız yere komşunuzdan ya da evinize kilometrelerce uzakta olan bir yerden çöp almıyor olabilirsiniz ama ülkeler bunu yapıyor. Özellikle plastik atık konusunda bu durum oldukça yaygın ve “plastik ithalatı” adı altında yapılıyor.

Yapılan bir araştırmaya göre 2015 yılında üretilen plastiklerin yüzde 55’i çöpe atıldı, yüzde 25,5’i enerji üretim tesislerinde yakılarak bertaraf edil ve sadece yüzde 19,5’i geri dönüştürülebildi. Gelişmiş ülkelerin bile çoğunda yeterli geri dönüşüm tesisinin olmaması ve bu ülkelerin atık yakma tesislerinde yakma yöntemiyle havalarını kirletmek istememeleri nedeniyle, plastik atık ihracatı yapıyorlar ve bunun için para ödüyorlar.

Dünyanın en büyük plastik atık ithalatçılarından olan Çin 2017’de çöp ithalatını yasakladı ve bu durum plastik ihraç eden ülkelerin yeni ülkelere yönelmesine neden oldu. Ne yazık ki bu ülkelerden biri de Türkiye.

Geçtiğimiz birkaç yıl içinde plastik atık ithalatımız katlanarak artmaya devam ediyor. Çevre örgütü Greenpeace tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre, Türkiye geçen yıl İngiltere’deki plastik atıkların yaklaşık yüzde 40’ını ihraç etti ve yasa dışı yollarla toplayıp yaktı.

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ve İngiltere Ulusal İstatistik Dairesi’den derlenen verilere göre; 2019 yılında Avrupa’dan Türkiye’ye gelen plastik atık miktarı 582 bin 296 tondu. 2020 yılında yüzde 13 artış göstererek Türkiye AB ülkeleri ve İngiltere’den toplam 659 bin 960 ton plastik atık ithal etti. Türkiye’nin 2020 yılında en çok plastik atık aldığı ilk beş ülke şu şekilde İngiltere (209,642), Belçika (137,071), Almanya (136.083), Hollanda (49.496), Slovenya (24.884). Ayrıca plastik atık ithalatı son 16 yılda (2004’ten bu yana) ise 196 kat arttı.

Artık yoğun eleştirilerin gelmesi üzerine Ticaret Bakanlığı 1 Ocak 2021’den itibaren karışık toplanmış ve evsel atık bulaşma riski olan plastikler gibi bazı plastik atıkların ithalatını durdurdu.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum,  Türkiye’deki geri dönüşüm tesislerinin yeterli hammaddeye ulaşılamamasından dolayı ithalat yapıldığını, fakat bu yıl tesislerin yurt dışından getirebileceği hammaddenin kotasını yüzde 80’den yüzde 50’ye düşürdüklerini söyledi ve “Üretilen malın hammaddesinin yüzde 50’sini Türkiye’den toplamak zorundalar” dedi. Ayrıca hedeflerinin zamanla plastik atık ithalatını tamamen sıfıra indirmek olduğunu da söyledi.

18 Mayıs’ta yayımlanan “Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalat Denetimi Tebliğ” ne göre polimer grubundaki atıkların ithalatı yasaklandı. Aynı tarihli  Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2021/9 sayılı genelgesiyle online takip sistemi ve firmalara kimlik belgesi düzenlenmesi zorunluluğu getirildi.

Geri dönüşüm konusunda faaliyet gösterenler firmalar, atık plastik yerine hammaddenin direkt ithal edileceğini, bunun fiyatlara yansıyacağını ve sonunda da enflasyon olacağını ileri sürerek karara itiraz ediyor.

Tabii ki her türlü plastikten yapılmış araç gerece olan ihtiyaç böyle bir endüstriyi doğruyor. Ne yapılırsa yapılsın talebin her geçen gün artması, atık plastiklerin doğaya verdiği zararın önüne geçilmesinde en önemli engel olacak.