2021 yılının Mart ayında Süveyş kanalından geçerken kontrolü kaybeden Ever Given isimli gemi kanaldaki deniz trafiğini tamamen durdurdu. Geminin kanal yolunda kaldığı zaman diliminde dünya ticaretine her gün 10-15 milyar $ aralığında zarar verdiği tahmin ediliyor. Kanal tıkanıklığının sonrasında günlük yaşamda kullanılan ürünlerde kısa süreli kıtlık yaşanabileceği veya fiyat dalgalanmaları olacağı tahmin ediliyor.

Peki Süveyş Kanalını Bu Kadar Önemli Kılan Şey Nedir?

Sina Yarımadası’nın batısında yer alan Kanal, yaklaşık 193 kilometre uzunluğunda ve en dar yeri ise 313 metre civarındadır. Kanal, Afrika çevresinde dolaşmaya gerek kalmadan Asya ile Avrupa arasında deniz taşımacılığı yapılmasını mümkün kılar. Dünyanın en önemli su yollarından birisidir. Eski gemiciler ticarette çok uzun yol ve mesafe kat ettikleri için böyle bir kanal yapma gereksinimi ortaya çıkmıştır.     Kanal adını, Kızıldeniz’in kuzey kıyısında Mısır’ın önemli bir liman şehri olan ve Kulzüm adıyla bilinen eski şehrin güneyindeki Süveyş’ten (Suveys / Suez) alır.

Süveyş Kanalının Hikayesi

Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlama fikri Firavunlar dönemine kadar gider. II. Ramses zamanında açılan kanal sonradan kumla dolmuş ve kullanılamaz hale gelmiştir. Mısır firavunları döneminde açılan kanalın ana güzergahı Romalılar ve İslam hakimiyeti döneminde de çeşitli tarihlerde onarılarak ettirilerek kullanılmıştır. Halife Ömer’in emriyle Mısır kanalı tamir ettirildi ve bu kanal 8. yüzyıla kadar kullanıldı.

16. Yüzyılda Portekizliler Hint Okyanusu’nda güçlenerek Baharat Yolu’nu kontrol altına alıp Osmanlı’nın doğudaki topraklarını tehdit etmeye başlamışlardı. Bu tehlike karşısında Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa ve Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Reis, Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayacak bir kanal açma konusunda girişimde bulundular. Fakat bu girişimler başarıya ulaşamadı.

Napolyon, Mısır’ı işgal ettikten sonra burada bir kanal açmak istedi. Ancak görev verilen Fransız Mühendis Le Pere, ölçümü yanlış yaparak Kızıldeniz’in Akdeniz’den 10 metre daha yüksek olduğunu ifade etti. Bu sebeple Napolyon fikrinden vazgeçti.

Süveyş Kanalı’nın inşasına Osmanlı Devleti’nin Mısır Valisi Said Paşa zamanında bir Fransız şirketi tarafından başlandı. Kanal, 1869 yılında tamamlandı. Süveyş Kanalı’nın açılışına karşı olan İngiltere, 1882’de Mısır’ı işgal ederek Kanal’ın kontrolünü ele geçirdi, Mısır ise 1914’e kadar Osmanlı’ya bağlı kaldı. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı sırasında Süveyş Kanalı’nı geri alabilmek amacıyla 1. ve 2. kanal harekâtlarını düzenlese de başarılı olamadı.

Tarihinden de anlaşıldığı üzere Süveyş Kanalı, dünya deniz ticaretinde çok önemli bir konuma sahiptir. Kaza oranının sıfıra yakın olduğu kanalın tıkanmasının 21.yüzyılda nasıl büyük problemlere neden olduğu ortaya çıktı bu da dünya üzerinde alternatif ticaret yolları arayışını başlattı. Belki de bu kaza yakın dönemde günümüz teknolojisi ile inşa edilmiş başka projelerin hayata geçmesine neden olur.

Manşet foto: Wiki